۱۸
دی
سال‌ها است که آزمون هوش هیجانی بارآن، یکی آزمون‌های پر کاربرد در فضای سنجش و ارزیابی کشور است. بارها تعاریف شدید و غلیظی از این آزمون شنیده‌ام و عملا در بسیاری از فعالیت‌های سنجش و ارزیابی از آن استفاده می‌شود. سال‌های پیش، شاید حدود 1391، مقاله‌ای را در نقد این آزمون خوانده بودم که همیشه به آن ارجاع می‌دادم. در آن مقاله پایایی و روایی بارآن زیر سوال رفته بود. دیروز در یک بحث چالشی مجددا به همان مقاله ارجاع دادم و بارآن را رد کرد. با این حال تصمیم گرفتم مجددا به منابع رجوع کنم. یکی از معتبرترین منابع در این زمینه بررسی‌های تخصصی انجمن روانشناسی بریتانیا است که صرفا اعضا به آن دسترسی دارند. امروز صبح گزارش ارزیابی بارآن را آنجا خواندم و فکر کردم مناسب باشد که نکات مطرح شده را در اینجا هم بازنشر دهم:
- ارزیابی انجام شده روی مستندات آزمون نشان می‌داد که این آزمون از پایایی بالایی برخوردار است. (بر خلاف تصور من)
- مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که نتایج بارآن عملا رابطه معناداری با بعد عصبیت بیگ فایو دارد تا جایی که ارزیابی کننده بیان می‌کرد که در واقع چیزی که به نام هوش عاطفی با آن مواجه هستیم را می‌توان در قالب یک پیش‌بینی کننده بعد عصبیت تحلیل کرد.
- در مورد روایی آزمون اوضاع پیچیده‌تر است. اکثر مطالعات انجام شده با این ابزار در فضای غیر شغلی انجام شده‌اند. ارزیابی کننده معتقد بود که بر این اساس مدیران و ارزیابان سازمانی باید با احتیاط زیادی از این آزمون استفاده کنند. به عبارت دیگر، اگرچه اصلی آزمون نفی نشده بود اما کاربرد آن در فضای سنجش و ارزیابی به شدت محل تامل قرار گرفته بود چون دقیقا معلوم نیست که این آزمون چه چیزی را پیش‌بینی می‌کند.
بعد از خواندن این گزارش نگاهی هم به محتوای فارسی وب انداختم. روی سایت آموزش هوش عاطفی این اطلاعات را در مورد هنجاریابی آزمون پیدا کردم: عملا فارغ از فرآیند تبدیل پرسشنامه انگلیسی به فارسی که در آن ابهامات مختلفی دارم (از جمله اینکه پرسشنامه انگلیسی 133 سوال دارد ولی پرسشنامه مبنای این فرآیند 117 سوال داشته است که با اصلاحاتی که در مورد دقت آنها شک دارم به 90 سوال رسیده است) این پرسشنامه روی 500 دانشجوی دانشگاه‌های اصفهان هنجاریابی شده است و عملا هنجاریابی شغلی در کشور انجام نشده است. علاوه بر این در هنجاریابی انجام شده، صرفا پایایی مفهوم هوش عاطفی مورد ارزیابی قرار گرفته است و مقاله در مورد ابعاد هوش عاطفی گزارشی ارائه نکرده است. بر این اساس و بدون داشتن یک نرم مناسب برای آزمون بارآن، امکان استفاده صحیح از آن در فعالیت‌های سنجش و ارزیابی کشور وجود ندارد.
